Frá því fyrir fall stóru viðskiptabankanna þriggja haustið 2008 hefur Jón Ásgeir Jóhannesson, sem var sem kunnugt er í framvarðarsveit svokallaðra útrásarvíkinga í aðdraganda bankahrunsins, reglulega kallað eftir því að evran verði tekin upp á Íslandi. Nú síðast í ávarpi hans í ársskýrslu Skeljar fjárfestingafélags þar sem hann er stjórnarformaður en ávarpið er afar áhugavert fyrir margra hluta sakir. Einkum það hversu illa skrif hans standast nánari skoðun.
Til að mynda kemur fram í ávarpi Jóns Ásgeirs að áhugavert verði að sjá „hvort staðið verði við kosningaloforð um að halda þjóðaratkvæðagreiðslu um inngöngu í Evrópusambandið.“ Á sama tíma liggur þó fyrir að ekkert slíkt kosningaloforð var gefið fyrir þingkosningarnar í lok nóvember. Þvert ámóti forðuðust Samfylkingin og Viðreisn að minnast á sambandið og Flokkur fólksins talaði fyrir því í kosningabaráttunni að ekki yrðu tekin skef í átt að inngöngu í það.
„Hvað sem hver segir þá er lengri röð inn í [Evrópu]sambandið heldur en út úr því,“ segir Jón Ásgeir einnig. Vissulega rétt sem er þó meira til marks um það að mun auðveldara er að ganga í sambandið en segja skilið við það. Sérstaklega ef evran hefur verið tekin upp. Ríkin sem vilja í Evrópusambandið eru annars í Austur-Evrópu og kjósa skijanlega sambandið frekar en Rússland á meðan ríkin sem ekki vilja ganga þar inn eða hafa sagt skilið við það eru í Vestur-Evrópu.
„Bretar tóku þá ákvörðun að yfirgefa [Evrópu]sambandið, en augljóst er af breskri þjóðmálaumræðu að eftirsjáin af þeirri ákvörðun eykst með hverjum mánuði sem líður,“ segir hann enn fremur. Skoðanakannanir í Bretlandi eru þó í bezta falli mjög misvísandi í þeim efnum. Til dæmis sýndi könnun Redfield & Wilton í ágúst á síðasta ári fleiri á því að kjósa stjórnmálaflokka sem vildu tryggja að útgangan skilaði tilætluðum árangri en sem vildu ganga aftur í sambandið.
„Það er ekki nokkur vafi að innleiðing evru myndi auka hagsæld í landinu og gjörbreyta landslagi fyrir erlenda fjárfestingu á Íslandi. Með erlendri fjárfestingu kemur ekki einungis fjármagn heldur einnig þekking á hinum ýmsu geirum sem er ekki endilega til staðar í íslensku viðskiptalífi,“ segir Jón Ásgeir áfram sem er áhugavert meðal annars í ljósi þess að samkvæmt skýrslum fyrir Evrópusambandið sjálft er skortur á fjárfestingum einn helzti vandi evrusvæðisins.
Hins vegar segir Jón Ásgeir að verði ekki gengið í Evrópusambandið gæti verið heillaskref að fara sambærilega leið og Írland og gera rekstrarumhverfi á Íslandi að heillandi kosti fyrir erlend stórfyrirtæki, mögulega með skattaívilnun fyrir nýfjárfestingar. Ég er sammála honum um að gera rekstrarumhverfi fyrirtækja á Íslandi almennt hagkvæmara. Þó má nefna að leið Íra hefur einmitt átt undir högg að sækja innan sambandsins sem hefur þrýst á þá að hækka fyrirtækjaskatta.
Með öðrum orðum standast skrif Jóns Ásgeirs illa nánari athugun eins og fyrr segir. Rifja má upp varðandi evruna að aðeins eitt Norðurlandanna notar hana, Finnland, en Finnar voru þó ekki spurðir álits í þjóðaratkvæði. Þá benda kannanir til þess bæði í Danmörku og Svíþjóð að fleiri séu andvígir því að taka evruna upp en hlynntir en í báðum löndunum hefur henni verið hafnað í þjóðaratkvæði. Þá vildu Bretar hana ekki á meðan þeir voru í Evrópusambandinu miðað við kannanir.
Hjörtur J. Guðmundsson
sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur
(Ljósmynd: Fáni Evrópusambandsins. Eigandi: Hjörtur J. Guðmundsson)