Margir vinstrimenn á Íslandi eru í skýjunum yfir sigri Frjálslynda flokksins í þingkosningunum í Kanada sem fram fóru í gær. Hins vegar felst ákveðin kaldhæðni í því að þeir skuli einkum geta þakkað sigurinn Donald Trump, forseta Bandaríkjanna, og yfirlýsingum hans í garð Kanadamanna. Hin meginástæðan er brotthvarf Justins Trudeau úr stóli leiðtoga flokksins og forsætisráðherra landsins en hann hefur lengi verið í miklu dálæti hjá hérlendum vinstrimönnum.
Fyrir fáeinum mánuðum mældist fylgi Frjálslynda flokksins undir forystu Trudeaus minna en helmingurinn af því sem hann hlaut í þingkosningunum. Trudeau sá sér að lokum ekki annað fært en að lýsa því yfir að hann ætlaði að hætta sem leiðtogi flokksins og forsætisráðherra. Í kjölfarið tók Mark Carney, fyrrverandi seðlabankastjóri Kanada, við keflinu. Um sama leyti tók Trump við embætti í Bandaríkjunum og hóf að hóta Kanadamönnum tollum og jafnvel innlimun.
Frjálslyndi flokkurinn bætti við sig níu þingsætum frá síðustu kosningum árið 2021. Hlaut 169 núna en 160 síðast. Á sama tíma bætti Íhaldsflokkurinn, undir forystu Pierres Poilievre, við sig 25 þingsætum. Fór úr 119 í 144. Poilievre sjálfur tapaði hins vegar þingsæti sínu í kjördæminu Carleton. Hið sama á við um Jagmeet Singh, leiðtoga Nýja lýðræðisflokksins sem hafði veitt minnihlutastjórn Trudeaus stuðning, og annan af leiðtogum Græningja, Jonathan Pedneault.
Hvað fylgi Frjálslynda flokksins og Íhaldsflokksins í kosningunum varðar er það þó á svipuðum slóðum. Frjálslyndi flokkurinn hlaut þannig 43,7% og Íhaldsflokkurinn 41,3% en kosningakerfið í Kanada byggist hins vegar á einmenningskjördæmum líkt og í Bretlandi. Frjálslyndi flokkurinn bætti þó við sig meira fylgi en Íhaldsflokkurinn sem skýrist aðallega af því að margir sem höfðu áður kosið minni flokka, þá ekki sízt Nýja lýðræðisflokksins, ákváðu nú að styðja hann.
Frjálslyndi flokkurinn mun væntanlega mynda sína fjórðu ríkisstjórn í kjölfar kosninganna sem talið er líklegast að verði minnihlutastjórn líkt og núverandi stjórn flokksins en til þess að ná meirihluta á kanadíska þinginu þarf að lágmarki 172 þingsæti. Hins vegar hefði ný ríkisstjórn Frjálslynda flokksins að öllum líkindum ekki orðið raunin sem fyrr segir hefði Trudeau haldið áfram sem leiðtogi hans og Trump ekki haft uppi yfirlýsingar sínar í garð Kanadamanna.
Hjörtur J. Guðmundsson
sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur
(Ljósmynd: Mark Carney, leiðtogi Frjálslynda flokksins í Kanada. Eigandi: Policy Exchange – Creative Commons Attribution 2.0 Generic)